 کتاب‌های نفیس به عنوان سفیر فرهنگ و هنر ملی در جهان ، مهم‌ترین بستر کاربرد و عرضه هنرهای مکتوبی مانند نقاشی ، خوشنویسی ، تذهیب و عکاسی بر پیشانی نشر کشور است . اگرچه تعداد عناوین کتاب‌های نفیس نسبت به کل عناوین موجود در چرخه نشر کشور رقم قابل توجهی نیست ، ولی با توجه به قیمت قابل توجه هر نسخه از این کتاب‌ها ، سهم کتاب نفیس در اقتصاد نشر ، سهمی قابل توجه است . کتاب نفیس امروزه اصطلاح رایج و پرکاربردی است که تعریف دقیق و شفافی تاکنون برای آن ارائه نشده است . در نگاه برخی ، کتاب نفیس یعنی یک کتاب خوب با صحافی شکیل و زیبا و برخی کتاب نفیس را اثری می‌دانند که معنا و محتوایی ارزشمند داشته باشد . پای سخنان محمود اسماعیلی ، دبیر و طراح جشنواره کتاب‌های نفیس نشستیم تا کمی بیشتر درباره این کتاب‌ها بدانیم . |
|
اصلا کتاب نفیس به چه کتاب‌هایی گفته می‌شود ؟ واقعیت این است که تا یکی دو سال پیش تعریف دقیقی از کتاب‌های نفیس وجود نداشت و حتی نمی‌توانستیم از معادل خارجی برای مقایسه و تطبیق آن استفاده کنیم ، اما دبیرخانه جشنواره کتاب‌های نفیس این تعریف را ارائه کرد : کتاب نفیس ، کتابی است که به لحاظ محتوا ، متعالی و به لحاظ فیزیکی با کیفیت ، زیبا و ماندگار باشد و بیست ویژگی برای این کتاب‌ها در نظر گرفته شد . این بیست ویژگی شامل چه موضوعاتی است ؟ محتوای یک کتاب باید ظرفیت نفیس بودن را داشته باشد ، از سوی دیگر این محتوا باید دارای ارزش و دقت علمی باشد ، تقبل هزینه‌های بیشتر تولید محتوا ، رعایت مالکیت معنوی آثار هنری ، توجه به فرهنگ اسلامی و ایرانی ، انتخاب سوژه نو و جدید ، کاربرد متناسب جلوه‌های ویژه محتوایی مانند خوشنویسی ، نگارگری و تذهیب ، نوآوری در شیوه‌ها ، بهره‌گیری از تکنولوژی و تکنولوژیست‌های ایرانی ، استفاده از مواد مرغوب و ماندگار در کاغذ ، چاپ و صحافی ، سلامت و کیفیت چاپ ، کاربرد جلوه‌های ویژه چاپ ، کیفیت کتابسازی و کتاب‌آرایی ، صحافی سالم ، پاکیزه و بادوام ، صحافی هنری ، پرهیز از بازارمحوری ، قیمت‌گذاری منطقی و منصفانه ، ماندگاری و دوام ، بسته‌بندی متناسب و تناسب با نیاز مخاطب مجموع این ویژگی‌ها به شمار می‌آید . محتوای کتاب‌های نفیس معمولا شامل چه موضوعاتی است ؟ محتوای کتاب‌های نفیس برگرفته از هنرهای مکتوب ایرانی و اسلامی و بیشتر دربرگیرنده خوشنویسی ، نگارگری ، مینیاتور، تذهیب، نقاشی و عکس است . اکنون چند ناشر در حوزه کتاب‌های نفیس فعالیت می‌کند ؟ ناشران زیادی در کشور علاوه بر انتشار کتاب‌های معمولی ، آثار نفیس هم تولید می‌کنند ، اما تعداد ناشران فعال و تخصصی این حوزه کمتر از ده عدد است . نقش نویسندگان در تولید کتاب‌های نفیس چیست ؟ آثار نفیس ، معمولا متن‌محور نیست و بعد فیزیکی در این کتاب‌ها برجسته‌تر است . کتاب‌های نفیس ما شامل کتاب‌های مذهبی مثل انواع قرآن ، مفاتیح‌الجنان و نهج‌البلاغه ، همچنین کتاب‌های نفیس ادبی و شعر مثل حافظ ، شاهنامه ، خیام ، گلستان و بوستان است که نویسنده محور نیست ، چون ادبیات کهن است . دسته سوم کتاب‌های نفیس هنری مجموعه‌ای از عکس‌ها، نقاشی‌ها و مینیاتورهاست که در قالب کتاب نفیس ارائه می‌شود . گروه چهارم کتاب‌های نفیس چاپ عکسی (facsi mile) است که در واقع تصویر نسخه‌های خطی فاخر است . گروه پنجم نیز کتاب‌های نفیس و آثار ایران‌شناسی است که به معرفی طبیعت ، استان‌های مختلف کشور ، مردم‌شناسی و ... اختصاص دارد . آیا زیرساخت‌های تولید کتاب‌های نفیس در کشور وجود دارد ؟ چاپ کتاب نفیس در کشور نیازمند چاپخانه خوب است ، کشور ما بهترین فناوری چاپ دنیا را دارد ، اما مشکل اینجاست که متاسفانه اپراتورهای این دستگاه‌ها هیچ‌وقت به روز نبوده و نتوانسته‌اند از دستگاه‌ها بهره مناسب را ببرند ، اکنون فناوری 2011 در کشور ما وجود دارد ، اما همچنان از این دستگاه‌ها بهره‌برداری کیفیت سال 2000 را انجام می‌دهند ، زیرا کاربران ما با آپشن‌ها و کاربردهای این دستگاه‌ها آشنا نیستند . معمولا در سراسر دنیا رسم است که هنگام خرید ماشین باید اپراتور دستگاه به کشور فروشنده اعزام شود تا با خدمات و ویژگی‌های هر دستگاه در کلاس‌های آموزشی مخصوصی آشنا شود ، اما در کشور ما اپراتورها یا زبان بلد نیستند یا مدیرعامل ترجیح می‌دهد شخصا برای آموزش برود که این اقدام چندان علمی نیست و نتیجه آن کیفیت پایین محصولات چاپی است . چاپ کتاب‌های نفیس باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد ، مثلا مرکب مرغوب باشد به گونه‌ای که بو نداشته باشد ، بموقع خشک شود ، درخشندگی و ثبات داشته باشد و از مرکب‌های اصلی در آن استفاده شود ، نه مرکب‌های ترکیبی ناشی از ته‌مانده مرکب‌های قدیمی ، همچنین وضوح تصاویر به گونه‌ای باشد که رنگ‌ها روی هم چاپ نشده باشد و حروف و تیترها رنجه نشود . بخش صحافی چه مولفه‌هایی باید داشته باشد ؟ صحاف می‌تواند برخی از خطاها و نواقص مراحل قبلی تولید کتاب نفیس را پوشش دهد ، صحاف‌ها در این حوزه دو وظیفه دارند ؛ نخست کار ذاتی صحافی شامل تا ، ترتیب ، دوخت ، ته‌بندی و جلدسازی است و دوم وظایف و کارهای ویژه کنترلی و اصلاحی صحافی را شامل می‌شود . صحافی در کشور ما طیف گسترده‌ای دارد، در مواردی نادر ، ارزشمند و هنری است که سال‌های زیادی دوام می‌آورد ، اما گاهی صحافی بسیاری از این کتاب‌ها زیبنده نیست . کشور ما در صحافی ، پیشینه و حرف‌های زیادی برای گفتن دارد ، کتاب نفیس ایرانی در حوزه صحافی حرف اول را می‌زند . اگرچه بهترین جلدسازی‌ها به کشورهای ایتالیا ، لهستان و اسپانیا و برخی از ناشران اتریشی اختصاص دارد ، اما ایران نیز در این حوزه بسیار فعال است . در این میان مشکل اصلی کتاب‌های نفیس ایرانی چیست ؟ حلقه مفقوده در نشر کتاب‌های نفیس در کشور ما مقوله‌ای به نام مدیریت هنری است . در هر اثر هنری علاوه بر افراد مختلف باید تیمی در کنار هم قرار بگیرند و در این میان مدیر هنری ، فردی است که از ابتدا تا انتهای کار بالای سر کتاب نفیس باشد . اکنون افراد مختلفی در مجموعه انتشار یک اثر نفیس نقش دارند ، اغلب ناشران نیز می‌خواهند وظیفه مدیر هنری را خودشان انجام دهند اما یک ناشر باید مدیریت انتشارات را به عهده داشته باشد نه مدیریت یک کتاب را ! در اصل می‌توان گفت مدیر هنری کسی است که وقتی می‌خواهد کتابی منتشر شود ، باید مختصات آن را در یک نقشه تنظیم و کارهای خود را بر اساس آن دنبال کند . از سوی دیگر کتاب‌های نفیس حامی ندارد و هیچ سازمان یا نهادی از این‌گونه کتاب‌ها حمایت نمی‌کند تا آثاری ارزشمند و موفق در این بخش تولید شود ، در حالی که ظرفیت‌های بسیار خوبی در این زمینه وجود دارد . جایگاه کتاب نفیس در ایران نسبت به دیگر کشورهای جهان چگونه است ؟ خوشبختانه در جهان از کتاب‌های نفیس کشور ما استقبال خوب و مناسبی می‌شود ، در ایران به دلیل غنای فرهنگی و قدمت آثار فرهنگی ، کتاب‌های نفیس زیادی تولید می‌شود . کشورهای ترکیه و مصر نیز در این حوزه کتاب‌هایی دارند ، اما این کتاب‌ها در کشور ما به لحاظ کمیت زیاد است . در این میان اما کیفیت کتاب‌های نفیس ما قابل قبول نیست و توقع بیشتری از این آثار می‌رود . |
|
آیا در مجامع بین‌المللی از آثار نفیس ایرانی تقدیر شده است ؟ بله، یکی از پنج کتاب زیبای انتخاب شده از سوی یونسکو شاهنامه شاه‌طهماسبی است ، اما کشور ما با توجه به پیشینه فرهنگی و صحافی باید عملکرد بهتری از خود نشان دهد .
«
»
|
دسترسی سریع
- طراحی و اجرای گرافیک
- پروژه های چاپ
- ساخت صفحات وب
- هدایای تبلیغاتی
