این شیوه از تبلیغات ضمن آلایندگی سطح شهر و ایجاد آلودگیهای بصری، تاثیرات مخربی بر بهداشت روانی و جسمی شهروندان داشته است؛ در کنار این، تبلیغ بیرویه کالاهای لوکس را که به عاملی برای افزایش آمار آسیبهای اجتماعی، گسترش احساس فقر و نارضایتی عمومی تبدیل شده است نباید فراموش کرد.
اثرات سوء تبلیغات محیطی
اگرچه تبلیغات شهری موجب آگاهی مخاطب میشود، اما در صورت بی توجهی به ساز و کار مناسب در این زمینه به جای آرامش، تقویت و یا حفظ ارزشها و هنجارها میتواند اثرات سوء داشته باشند، طوری که پس از دور شدن بیننده از محیط همچنان ذهن او را به خود مشغول میکند.
نبود نظارت بر تبلیغات بی شمار محیطی موجب بروز برخی آسیب های اجتماعی از قبیل گرایش جوانان به بیرون مرزها و تغییر طرز تفکر جوانان و بیگانگی آن ها از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و سنتی را به دنبال خواهد داشت.
امکان تبلیغات در حوزههای مختلف از جمله فرهنگ و به طور خاص فرهنگ عمومی امروزه بیش از گذشته شده است، وسایل ارتباط جمعی با فناوری های نوین، در پی اطلاع رسانی از ارزش های فرهنگی ملل مختلف هستند .
تبلیغات محیطی باید از دیدگاه متخصصان جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی و براساس ویژگی های فرهنگی هراستان طراحی و تولید شود، بیلبوردی که در تهران نصب می شود در آبادان نمی تواند نصب شود؛ چرا که ویژگی و خرده فرهنگ هر استان با استان دیگر متفاوت است، این موضوع باید به وسیله کارشناسان و متخصصان بررسی و کارشناسی شود و هر نوشته ای که بر روی آن بیلبورد می آید پیام آن از نظر تأثیراجتماعی بررسی شود.
استفاده از محیط های نامناسب برای نصب تبلیغاتهای شهری، استفاده نکردن از رنگ و طرحهای جذاب و مرتبط با محتوا، استفاده از موضوعات مناسب با هویت ملی و دینی(در ادیان مختلف یک کشور) و موضوعات مورد نیاز با توجه به شرایط جامعه، هر یک به خودی خود آسیبهایی را در راستای ترویج فرهنگ و یا درونی سازی آن در دراز مدت ایجاد خواهد کرد.
تغییر روش تبلیغات شهری
امروزه در دنیا تبلیغات به یک تخصص تبدیل شده و شرکتهای تبلیغاتی از علم ارتباطات و روانشناسی و روش های نوین برای جلب توجه مردم و بازاریابی کالا و خدمات استفاده میکنند، روشهای تبلیغات شهری امروزه تغییر کرده، تبلیغات به حیطههای مجازی راه یافته و با افزایش تعداد کاربران اینترنتی، شرکتهای بزرگ به تبلیغات اینترنتی روی آوردهاند و این عرصه به رقیب تبلیغات محیطی تبدیل شده است.
تبلیغات نامناسب شهری علاوه بر آلایندگی و مخدوش کردن محیطی و زیبایی شهر، سلامت روحی و روانی شهروندان و همچنین امنیت اجتماعی افراد را به مخاطره انداخته است، در تبلیغ کالاهای نوین باید به شرایط محیطی و ساختارهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور توجه شود؛ تبلیغات کالاهای لوکس وارداتی که در بیلبوردهای سطح شهر و همچنین صدا و سیما دیده میشود فرهنگ کاذب مصرف گرایی را در کشور ترویج کرده و کالاهای لوکس را به ابزاری برای شخصیت بخشی به افراد تبدیل کرده است.
در جامعهای که اقتصاد بشدت شکننده ای دارد و مردم درآمد کافی نداشته و شمار قابل توجهی از افراد زیر خط فقر زندگی می کنند، تبلیغ گسترده کالاها و محصولات لوکس، مشکلات اجتماعی و روانی بسیاری ایجاد میکند؛ به گونه ای که افراد به دلیل نداشتن توان مالی و از طرفی به خاطر تبلیغات گسترده و تحریک کننده، حتی ممکن است برای دستیابی به کالا و خدمات مورد نظر به راه های خلاف قانون دست بزنند.
تبلیغات بدون قاعده در شهرها علاوه بر بروز اثرات مخرب روحی و روانی موجب اثرات سوء فرهنگی نیز می شود. گسترش به کارگیری واژه های بیگانه و اثرات سیاسی و اقتصادی پنهان آن یکی از نتایج سوء بی قاعده بودن تبلیغات شهری است که به ظاهر به سود برخی ها تمام می شود، اما از درون موجب خواهد شد تفکرات ذهنی جامعه به دلیل فضای مجازی و آب و هوای اجتماعی دچار آسیب های جبران ناپذیر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شود.
در کنار صنعت تبلیغات محیطی و رسانه ای نوعی نقش کارگزاری و منبعی برای تصمیم سازی و اندیشه آفرینی واگذار شده است.سلبریتی سازی و فرم و شکل دهی به شخصیت افراد یکی دیگر از نتایج این تبلیغات است.
تبلیغ کالاهای لوکس بدون توجه به وضعیت معیشتی و اقتصادی افراد موجب شکل گیری احساس فقر و ناعدالتی می شود. این موضوع موجب گسترش احساس شهروند درجه دوم بودن خواهد شد به طوری که برخی افراد برای افزایش درآمد و به دست آوردن کالاهای لوکس و نشانههای مدرنیزه، به اعمال خلاف قانونی چون رشوه گیری، دزدی و قاچاق و... دست میزنند.
اختلاف نسل قدیم و جدید و نیز شکاف نسل ها نتیجه پدیده تبلیغات افراطی کالاهای لوکس می باشد. با ورود مفاهیم و ارزشهای نوین از طریق تبلیغات به کشور افراد در انتخاب نقشها و ارزشهای سنتی و مفاهیم و فناوری های نوین دچار مشکل می شوند.
درحال حاضر کنترل و نظارت مناسبی بر چگونگی و نوع تبلیغات شهری وجود ندارد، به عنوان مثال نبود نظارت بر بازی های رایانه ای موجود در بازار در حالی است که در کشورهای پیشرفته یک موسسه غیردولتی وظیفه کنترل و درجه بندی این بازی ها را متناسب با سن و سال افراد، برعهده دارد.
تشکلهای غیردولتی توانمند در برخی کشورها وظیفه کنترل تبلیغات را برعهده دارند و با تبلیغات محیطی نامناسب مقابله میکنند. تشکلهای غیردولتی قدرتمندی در کشور ما وجود ندارند و سازمان های دولتی نیز مجذوب درآمدهای حاصل از تبلیغات شرکتهای بزرگ شده و وظایف خود را به درستی انجام نمی دهند.
شهرداری مسئولیت تأمین بهداشت و نظافت شهری و نیز مقابله با شلختگی شهری را برعهده دارد و موظف است با عوامل تهدید کننده بهداشت و نظافت شهری مقابله کند، هرچند هر از گاهی طرحهای مقطعی برای برخورد با تبلیغات نامناسب شهری چون الصاق برچسب به در منازل و دیوارها اجرا می کند، اما کافی به نظر نمی رسد.
شهرداری باید بخشی از درآمد خود را از محل تبلیغات شرکتهای بزرگ به ایجاد فضاهای رایگان در سطح شهر برای تبلیغات شرکتهای کوچک اختصاص دهد، به دلیل آنکه در سطح شهرها فضاهای لازم برای تبلیغ شرکتهای کوچک، وجود ندارد افراد به اجبار از فضاهای غیرمجاز و شیوههایی چون نصب برچسب بر در و دیوار منازل استفاده میکنند.
هیچ اصولی در تبلیغات رعایت نمی شود
طراحی، سازماندهی، مهندسی و مدیریت فرهنگ متناسب با نیاز مخاطب و شرایط فرهنگی با ابزار تبلیغات، در جامعه امروز و در راستای پیشبرد اهداف توسعه پایدار در سطح خرد و کلان فرهنگی، نیازمند برنامه ریزی دقیق است تا آسیبهای احتمالی در عرصه فرهنگ عمومی را کاهش و یا رفع کند.
یک کارشناس مدیریت شهری به دوگانگی موجود در حوزه تبلیغات در سطح شهر اشاره می کند و می افزاید: یک زمانی دستور دادند که دیگر لوازم آرایشی و خوراکی های ناسالم تبلیغ نشود؛ چرا که تبلیغات اشتباهی بوده که روی افکار مردم تأثیر می گذاشت.اما درحال حاضر می بینیم که صنعت تبلیغات چنان بی رحمانه عمل می کند که صبح تا شب در رسانه ملی تبلیغ همین کالاهای ناسالم انجام می شود؛ این همان دوگانگی است که تأثیر بدی برروی کودکان و نسل جدید می گذارد.
وی ادامه می دهد: وقتی یک بیلبورد تبلیغاتی در شهر تهران یک برند خاصی را به عنوان پوشاک چرم تبلیغ می کند بعد قیمت ارزان ترین کت این برند بیش از 12میلیون تومان است و خیلی ها نمی توانند آن را تهیه کنند، قطعاً این تبلیغات روی فرهنگ، اعتقادات و نظر افراد تأثیر می گذارد.
باید بدانیم تبلیغات روابط عمومی نیست، بلکه یک دنیای جدید، یک حرفه و فن و یک علم است، بطوری که بسیاری از کشورها با استفاده از علم و هنر تبلیغات سعی در انتقال فرهنگ خود به دیگر کشورها دارند.