در سال 1907 شخصی به نام اورل اشتاین که باستان‌شناس و مستشرق بلندآوازه‌ای بود بر مبنای یافته‌های خود اذعان داشت که خاستگاه این هنر در چین باستان بوده است. وی در غارهای هزار بودای چین شابلون‌هایی مهر و موم شده یافت که در پشت دیوارهایی که با همان شابلون‌ها منقش شده بود پنهان شده بودند. این شابلون‌ها با استفاده از کاغذ‌های ضخیم و مقاوم و یا استخوان و چوب ساخته شده بودند. تاریخ نشان می‌دهد که عمر ورقه‌های به کار برده شده در سیلک اسکرین به حدود 500 تا 1000 سال بعد از میلاد مسیح می‌رسد. هرچند مدرکی در دسترس نیست که ثابت کند این شیوه تا پیش از آن زمان مورد استفاده نبوده است. کاروان‌های بسیاری که از مناطق مختلف به منظور تهیه‌ی ادویه و ابریشم راهی مشرق‌زمین می‌شدند، در راه بازگشت این هنر شگرف را نیز با خود به سرزمین‌هایشان می‌بردند. سیامیان (مردمان تایلند امروزی)، ایرانیان، هندیان، سوریان و مصریان از جمله مردمانی بودند که با استفاده از روش گرته‌برداری به چاپ پارچه روی آوردند. روم و بیزانس نیز به احتمال بسیار قوی و فراوان از طریق راه ابریشم با این روش آشنا شدند و آن را در میان اروپاییان ترویج دادند. منشا استفاده از این شیوه در نیمه‌ی جنوبی کره‌ی زمین، مبهم است ولی با این حال حتی مردمان آمریکای جنوبی نیز از این روش به منظور چاپ پارچه بهره جسته‌اند. در میان تمدن به جا مانده از مردمان پرو، صفحه‌ی نقره‌ای یافت شده است که منقش به نقوشی است که با گرته‌برداری آراسته شده است.
با اشغال پرو و تصرف آن توسط اسپانیا، حاکمان این سرزمین مجذوب پارچه‌ها و نقوش رنگارنگ آن شدند و به استفاده از آن ترغیب شدند، بیشترین میزان به کارگیری گرته برداری در میان کشورهای اروپایی در فرانسه یافت شده است. چندین مجسمه از کشور فرانسه در یک موزه‌ی قرون وسطایی در نیویورک موجود است. یکی از این مجسمه‌ها مربوط به مریم مقدس و مسیح می‌باشد که نشانه‌هایی از طراحی با استنسیل بر روی آن مشخص است. طراحی لبه‌های لباس مریم مقدس که با نقشی تکراری مزین شده است برگی از تاریخچه چاپ سیلک به شمار می‌رود. باستان‌شناسان معتقدند این مجسمه مربوط به قرن 14 می‌باشد. مدارک و شواهد دیگری موجود است که نشان می‌دهد استفاده از شابلون در اروپا رواج داشته است.
در تاریخچه چاپ سیلک اسکرین آمده است که در تولید انبوه رنگ‌آمیزی تصاویر مذهبی نیز از این شیوه بسیار استفاده شده است. در حدود نیمه‌ی نخست قرن 17 کاغذ‌دیواری‌هایی با نقوش تکراری پدید آمد. در آن روزگاران کاغذ دیواری به صورت تکه‌های کوچک ایجاد می‌شدند که گاه آن‌ها را بر روی بوم می‌چسباندند و به آسانی به دیوار متصل می‌کردند.
استفاده از شابلون با تزیین اسباب خانه پا به آمریکا گذاشت. دیدن طرح عقاب فدرال روی میز و صندلی امری عادی بود. نقوش گل‌ها، سبدهای میوه و درختان انگور در میان طرح‌ها جا خوش کردند. تا سال 1787 از شابلون ها تنها برای نقاشی کناره‌ها یا حاشیه‌ی دیوار استفاده میشد. چاپ استنسیل بر روی پارچه در ژاپن برای ایجاد دیوار آویخته‌ها و پرده‌ها به کار می‌رفت. شابلون‌های اولیه که از موی انسان بودند رفته‌رفته جای خود را به رشته‌های ابریشم دادند. به این دلیل است که این روش سیلک اسکرین نام گرفت. بسیاری منشا این روش را کشور ژاپن می‌دانند و خاستگاه‌های دیگر را رد می‌کنند. فرانسه، آلمان و انگلستان هر یک مدعی صنعتی کردن سیلک اسکرین بودند. سوابق این گونه نشان می‌دهد که در شهر لیون فرانسه که به شهر ابریشم شهرت دارد در سال 1850 از این شیوه استفاده می‌کردند. در سال 1870 این شیوه در سوئیس و آلمان باب شد و سپس انگلستان نیز از آن بهره جست. اولین سابقه‌‌ی رسمی در تاریخچه چاپ سیلک به انگلستان مربوط است که به سال 1907 و توسط ساموئل سیمون در شهر منچستر برمی‌گردد. شیوه‌ای که وی از آن بهره برد آن چیزی نیست که امروزه به نام سیلک اسکرین می‌شناسیم. سیمون با شیوه‌ی مخصوص به تولید نقوشی بر روی پارچه‌های ابریشم و یا کتان می‌پرداخت و مشتریان وی از طبقه‌ی اشراف‌زادگان بودند. هرچند نام انگلیسی‌ها درتاریخچه چاپ سیلک اسکرین در شمار افرادی آمده است که تلاش‌های بسیاری برای تحول این صنعت کردند، اما آن‌ها نتوانستند به کسب منافع تجاری برسند. آمریکا نخستین کشوری بود که توانست این امر را محقق کند. در سال 1915 آمریکایی‌ها توانستند پرچم کشورشان را با هزینه‌ای گزاف چاپ کنند. در سال 1924 ادوارد اونز دستگاهی برای چاپ استنسیل ایجاد کرد.
تاریخچه چاپ سیلک اسکرین این‌گونه نشان می‌دهد که تا سال 1927 این شیوه در میان مردم ایالات متحده رواج پیدا کرد. فرانسویان در حدود سال 1920 مجددا تلاش کردند و این بار موفقیت بیشتری در سیلک اسکرین کسب کردند. آن‌ها دریافتند که این روش در مقایسه با روش چاپ با غلتک منجر به تولید نقوش و طرح‌هایی بیشتر در رنگ‌های متنوع میشد. سرعت چاپ محدود بود اما تنوع طراح‌هایی که روی روسری، گردنبند و … چاپ میشد منجر به استقبال از این شیوه شد. در حالی‌که فرانسویان از این شیوه در تولیدات هنری بهره می‌جستند آمریکا در جهتی مخالف اقدام به استفاده از سیلک اسکرین کرد و در مصارف صنعتی از آن بهره می‌برد.
تا اوایل سال 1920 در آمریکا همه‌چیز به شکلی مخفی انجام میشد تا کسی از جزئیات آن آگاه نشود. سپس افرادی که به این حرفه مشغول بودند دریافتند که چاپ حروف با استفاده از سیلک اسکرین، بسیار آسان‌تر از شیوه‌ی دستی می‌باشد. با افزایش سرعت در به کارگیری این صنعت یکی از مهم ترین اصول چاپ سیلک اسکرین از میان رفت؛ یعنی همان خطوط واضح و مشخص که به واسطه‌ی نقش روی استنسیل پدید می‌آمد. لبه‌های خطوط محو شدند. رنگ‌ها غالبا خشک نمی‌شدند. بعدها برای مقاوم سازی این روش از چسب یا گریس استفاده می‌کردند.
با کوشش‌های فراوان و تکنیک‌هایی که به کار بسته شد و با ظهور و همه‌گیری چاپ سیلک اسکرین انقلابی در صنعت چاپ رخ داد. بعد از جنگ جهانی دوم سیلک اسکرین در اروپا رواج یافت. برخی هنرمندان اروپایی برای ایجاد نسخه‌های چاپی خود از ورقه‌های استنسیل بهره می‌بردند. در دهه‌ی 60 با افزایش علاقه به فرهنگ عامه شکل حقیقی سیلک اسکرین رواج یافت. بعدها ظهور ماشین‌های چاپ در مدل‌های مختلف با امکانات فراوان، موجب آن شد تا چاپ سیلک با گذر از مراحل طولانی تغییر و تحول به شکل امروزی رواج یابد.
منبع: https://yekparche.com/
- طراحی و اجرای گرافیک
- پروژه های چاپ
- ساخت صفحات وب
- هدایای تبلیغاتی
